ساعاتی پیش با اعلام خبر پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجی از بهت و حیرت کارشناسان و مردم امریکا را فرا گرفت . زیرا همه نتایج نظر سنجی ها از پیروزی هیلاری کلینتون حکایت داشت . پیروزی ترامپ بر اساس کسب 278 رای الکترال در برابر 218 رای الکترال کلینتون رقم خورد . هر چند شعارها و روحیات هیلاری با اکثریت مردم جامعه آمریکا سازگاری داشت ولی با انتخاب ترامپ توسط آرا الکترال عملا مشخص شد که دموکراسی آمریکایی نمی تواند معیاری برای مردم سالاری باشد زیرا رای سناتور ها و نمایندگان ایالتی و همچنین کارتل های اقتصادی و تسلیحاتی بر آراء اکثریت مردم آمریکا برتری داشت . اگر چه انتخاب ترامپ دمکراتیک نبود ولی آنهایی که او را به کاخ سفید فرستادند نگاهی استراتژیک داشتند . زیرا با توجه به شرایط کنونی آمریکا تنها گزینه ای که می توانست راهگشای مشکلات آمریکا باشد یک جمهوری خواه افراطی همچون ترامپ بود . شاید اولین تصوری که از انتخاب ترامپ داشته باشیم این است که او رئیس جمهوری خواهد بود که سیاست بازگشت به درون را در دستور کار خود قرار خواهد داد و به جای توجه به محیط بین الملل تمام تلاش خود را صرف ساخت و احیای وضعیت معیشت مردم و افزایش رفاه و توسعه اقتصادی آمریکا خواهد کرد . گر چه این تصور برای ایجاد صلح بین الملل بسیار خوب و کارگشا خواهد بود . ولی متاسفانه واقعیت چیز دیگری است . انتخاب ترامپ در راستای بهبود وضعیت استراتژیک آمریکا در محیط بین الملل و علی الخصوص در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بوده است . ضعف حاصل از برنامه های جناح دموکرات در عرصه بین الملل به گونه ای بوده که جایگاه آمریکا به عنوان قدرتی برتر بسیار تنزل کرده است . که اگر کلینتون این دوره به کاخ سفید راه میافت وضعیت آمریکا بسیار وخیم تر از شرایط کنونی می شد . بنابراین این دوره میبایستی فردی به کاخ سفید راه میافت که اهداف آمریکا را بر اساس استراتژی جدید دنبال کند .
برخی از اهداف استراتژیکی که دونالد ترامپ باید در دوره چهار ساله ریاست جمهوری خود پیگیر آن باشد را می توان اینگونه مطرح کرد ؛ البته چهار ساله را به این دلیل مطرح کردم که تداوم دوره او منوط به عملکردش در راستای پیشبرد اهداف مورد نظر می باشد : 1-سیاست مهار روسیه : کشور روسیه در دوران دموکرات ها توانسته در راستای تحققق اهداف استراتژیکش بسیار موفق عمل کند به گونه ای که در این دوره نه تنها توانست امریکا را از منطقه یعنی از عراق و افغانستان خارج کند بلکه توانسته در راستای تحقق رویاهای پتر کبیر نیز گام بردارد و به توسعه طلبی ارضی دست بزند و پس از اشغال منطقه کریمه آن را از اکراین جدا نموده و سپس به طور دمکراتیک به خاک خود منضم کند . البته روسیه در دوران دموکرات ها همیشه دست به توسعه طلبی ارضی زده و این اولین بار نیست چنین کاری می کند ولی آن چیزی که برای آمریکا گران تمام شد . عدم انجام واکنشی در خور از سوی دولت اوباما در قبال این مساله بود که باعث شد نه تنها روسیه متنبه نشود بلکه به خود اجازه دهد در سایر نقاط اکراین نیز دست به ماجراجویی و تنش آفرینی بزند . اگر چه دونالد ترامپ در ابتدای امر از در دوستی با پوتین وارد شده و امروز نیز پوتین جزو اولین کسانی بود که ریاست جمهوری را به او تبریک گفت ولی این وضعیت در آینده مطمعنا تغییر خواهد کرد و به زودی شاهد تقابل روسیه و آمریکا در اهداف استراتژیک منطقه ای خواهیم بود . 2-سیاست مهار یا جذب ایران : جایگاه ایران در خاورمیانه علی الخصوص در دهه اخیر بسیار ارتقاء یافته است و پس از برجام موقعیت ایران در عرصه بین الملل نیز به نحو چشمگیری رو به تغییر است . که نشانه های این تغییرات را در پیروزی نیروهای همراستا با منافع ایران در بحران ها و جنگهای منطقه شاهد هستیم به عنوان نمونه انصارالله در یمن توانسته مانع رسیدن عربستان به اهدفش شود . حشد الشعبی در عراق توانسته به عنوان نیرویی آوانگارد در انهدام داعش موثر واقع شده و جایگاه ویژه ای را در پیروزی های عراق برای خود ایجاد کند . حزب الله توانسته در سوریه در کنار ارتش این کشور با نیروهی تروریستی مخالف بشار اسد مبارزه کرده و مناطق بسیاری را از چنگ نیروهای تحت حمایت عربستان ، آمریکا و متحدین منطقه ای اش خارج کند . و به نیرویی شاخص برای بشار اسد تبدیل شود . ایران توانسته در دوران دموکرات ها علی رغم وجود تحریم های فلج کننده به ارتقاء جایگاه استراتژیک خود در منطقه نائل شود . و در بسیاری از بحران های منطقه ای به عنوان بازیگری فعال ظاهر شود و در آخرین دستاوردش نیز توانست میشل عون را که نامزد تحت حمایت حزب الله بود به عنوان رئیس جمهور لبنان به سعد حریری که فردی همسو با سیاست های عربستان است دیکته کند . ترامپ برای مهار و یا جذب ایران برنامه دارد مهار از این منظر که افزایش جایگاه ایران در منطقه خطری بزرگ برای منافع آمریکا و علی الخصوص متحد اصلی اش در منطقه یعنی اسرائیل تلقی خواهد شد . جذب ایران از این منظر که افزایش قدرت و حضور بی دردسر آمریکا در منطقه بدون رضایت و یا همکاری با ایران میسر نمی شود . علی الخصوص اکنون که می بیند ایران به سمت روسیه متمایل شده سعی دارد تا حد امکان از قدرت یابی بیشتر ایران و تعاملش با روسیه بکاهد . ترامپ برای مهار ایران چند راه در پیش رو دارد که به ترتیب آنهایی که تجربه شدند و نتیجه مناسبی از آنان حاصل نشد عبارتند از : اول مانع تراشی در سر راه اجرایی شدن برجام . دوم ادامه روند تحریم های ایران با تاکید بر تحریم های موشکی و تسلیحاتی. سوم ایجاد ائتلاف های منطقه ای بر علیه ایران . چهارم حمایت از گروههای و جریان های گریز از مرکز نظام جمهوری اسلامی . پنجم دست زدن به عملیات ها و اقدامات خصومت آمیز نظیر برخورد نظامی و یا جنگ . از سوی دیگر ایران نیز امکانات متفاوتی برای برخورد با رفتارهای ترامپ در اختیار دارد . که ترجیح می دهم واکاوی این ابزارها را پس انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1396 تشریح کنم . نکته آخر اینکه اگر ترامپ کاخ سفید همان ترامپ میتینگ های تبلیغاتی باشد . مطمعناً رئیس جمهور آینده ایران اصولگرا یا فردی متمایل به اصولگرایان خواهد بود .
3- تغییر سیاست در قبال عربستان : عربستان در دوره دموکرات ها بیش از اندازه در منطقه خود نمایی کرده است البته این خود نمایی بیشتر از آنکه ناشی از قدرت عربستان باشد متاثر از حمایت های اوباما و ایجاد فضا برای جولان عربستان در منطقه بود . عربستان در دوره دموکرات ها علی رغم سرمایه گذاری عظیم در جنگ یمن و حمایت از گروههای تروریستی در سوریه و تخطی فراوان از قوانین حقوق بشر همواره مورد رافت اوباما و دموکرات ها بوده است . جالب اینجاست با تمام اینها عربستان در عرصه های نبرد در یمن و سوریه به جز ایجاد تنفر از خود در بین مردم عرب منطقه و به باد دادن سرمایه های بادآورده نفتی و ایجاد تنش در منطقه نتوانست دست آورد دیگری کسب کند. در کنار اینها مشکلات سیاسی و اجتماعی درون عربستان و ضعف های مدیریتی سران آن کشور در مسائل داخلی و بین المللی . امریکا را به این نتیجه رسانده که دیگر عربستان به مهره ای سوخته تبدیل شده است و وقت آنست که از حمایت و سرمایه گذاری بر روی عربستان دست بر دارند . برنامه ترامپ برای کنار گذاشتن عربستان از سیاست خارجی آمریکا برنامه ای بلند مدت و چند مرحله ای خواهد بود زیرا عربستان خریدار بزرگی برای تسلیحات نظامی امریکا است و ترامپ هم تاجر خوبی است و می داند چطور با مشتری رفتار کند . 4- سیاست بازگشت به خاورمیانه : خاورمیانه برای آمریکا از اهمیت ویژه ای برخوردار است هم از منظر تامین انرژی و هم از لحاظ ژئوپلیتیک ، ترامپ نیز برای رسیدن به این هدف تلاش خواهد کرد برای حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه محتمل ترین فرضیه مبارزه با تروریسم است که به صورت مبارزه با داعش در سوریه و یا مبارزه با طالبان در افغانستان خودنمایی خواهد کرد . ترامپ از همان ابتدا داعش را به عنوان مهمترین دشمن خود معرفی نمود از اینرو زیاد دور از ذهن نیست که به بهانه مبارزه با داعش هم شده در منطقه حضور یابد . و بر خلاف دمکرات ها که از نیروهای کرد ی پ گ پشتیابی و حمایت می کردن تا با داعش بجنگند . ترامپ برای تغییر مواضع در قبال ترکیه هم شده سعی می کند به کرد ها چندان بها ندهد چون دوستی با ترکیه برایش از قدرت یابی کردها مهم تر است . هر چند اگر در خفا از کردها حمایت کنند ولی سعی میکنند رضایت ترکیه را در اولویت قرار دهد . 5- سیاست آشتی با ترکیه ؛ ترکیه به دلیل جایگاه منطقه ای اش برای آمریکا اهمیت ویژه ای دارد ، در دوره اوباما به دلیل سیاست های دموکراسی خواهانه دموکرات ها این رابطه به سردی گرایید و در جریان عدم تحویل فتح الله گولن به ترکیه به دلیل ادعای دولت ترکیه مبنی بر دست داشتن در کودتای نافرجام 15 ژوئیه این رابطه متشنج و باعث گرایش اردوغان به سمت روسیه شد . ترامپ قصد دارد که ترکیه را دوباره به سمت آمریکا بر گرداند و برای این کار برای جلب حمایت ترکیه تلاش خواهد کرد تلاش های او شاید در عدم حمایت از کرد ها و یا تحویل فتح الله گولن به ترکیه خود را نشان دهد .
اهداف روی کار آمدن ترامپ به موارد فوق خلاصه نمی گردد و بحث در خصوص سایر اهداف مجال دیگری می طلبد . در کل آن چیزی که مشخص است ترامپ کاخ سفید با ترامپ میتینگ های تبلیغاتی متفاوت خواهد بود از سوی دیگر ترامپ در مواضع تبلیغاتی خود نشان داده است ، فردیست که تحت تاثیر حرف ها و جهت گیری های اطرافیان خود قرار دارد به عنوان نمونه میتوان به تغییرات به وقوع پیوسته در خصوص مواضع او در مورد مسائل مختلف اشاره داشت . این روحیه ترامپ با ادبیات عامیانه و حرکات کمدی او جدای از اینکه سوژه ای برای رسانه ها خواهد بود به طور خارق العاده ای در راستای تحقق اهداف جمهوری خواهان به کار گرفته خواهد شد .
